Ijubane embusweni wezilwane liyamangaza, futhi uma sicabanga ngesilwane esishesha kakhulu emhlabeni, sicabanga ngezidalwa eziguqukile ukuze zihambe ngesivinini esimangalisayo, kungaba semoyeni, emhlabeni, noma emanzini. Lesi sihloko sizokuthatha ohambweni ekuhlaziyeni nasekuchazeni isilwane esishesha kakhulu emhlabeni, kanye nokuhlola ezinye zezinhlobo ezishesha kakhulu ezindaweni ezihlukene zokuhlala.
I-Peregrine Falcon: Inkosi Engaphikisiwe Yejubane
El I-peregrine falcon (Falco peregrinus) ngokuvamile yaziwa ngokuthi isilwane esisheshayo emhlabeni. Le nyoni edla inyama ingafinyelela isivinini esimangalisayo phakathi nokutshuza kwayo okumangalisayo yokuzingela. Ngesikhathi sokutshuza, i-peregrine falcon ingafinyelela isivinini esingafika ku-389 km/h (242 mph), ukuyivumela ukuthi ibambe inyamazane yayo ngokunemba okuphezulu nokusebenza kahle.
Ama-Peregrine falcons ahlala ezindaweni ezihlukahlukene, kusukela kuma-arctic tundra kuya ogwadule namahlathi. Zidla ikakhulukazi ezinye izinyoni, ezizingela ngokundiza. Ukuze zilondoloze isivinini sazo esimangalisayo, lezi zilwane ezidla ezinye zinemisipha enamandla nesakhiwo samathambo esilula kodwa esiqinile.
Ikhono lazo lokundiza ngesivinini esinjalo libangelwa inhlanganisela yezinto ezithinta umzimba womuntu, okuhlanganisa umsila omude ocijile namaphiko anciphisa ukumelana nomoya, kanye namehlo azo angavamile, angcono ngokuphindwe kasishiyagalombili kunawabantu.
Ingulule: The Earth Sprinter
Uma sithuthela embusweni we-terrestrial, isihloko sesilwane esisheshayo emhlabeni siphethwe yi- ingulule (Acinonyx jubatus). Le feline ingafinyelela isivinini esingafika ku-112 km/h (70 mph) emabangeni amafushane, ngokuvamile angabi ngaphezu kwamamitha angu-500. Leli khono liyivumela ukuthi ikwazi ukuzingela inyamazane esheshayo njenge-antelope nonogwaja.
Umzimba wengulule uklanyelwe isivinini. Imilenze yayo emide, emincane, umgogodla oguquguqukayo kanye nomsila olinganiselayo kuyivumela ukuthi ishintshe ngokushesha futhi isheshe. Izingulule futhi zinemisipha ekhethekile ezivumela ukuba zigijime, amandla amakhulu okuphefumula, namakhala anwebekayo asiza ukuxoshwa nokumuncwa komoya-mpilo ngokushesha.
Nakuba izingulule zishesha ngendlela emangalisayo, ijubane lazo libiza izindleko. Ijubane labo eliphezulu lingabangela ukuthi bashise ngokushesha, ngakho badinga ukuphumula ngemva komjaho. Ngaphezu kwalokho, umzimba wabo omncane futhi oshesha kakhulu ubenza babe sengozini kwezinye izilwane ezidla ezinye ezinamandla neziqinile.
I-Sailfish: Umbhukudi osheshayo
Embusweni wasemanzini, i isfishfish (Istiophorus platypterus) iphethe isihloko sesilwane esisheshayo. Le nhlanzi ehlaba umxhwele ingabhukuda ngesivinini esingafika ku-110 km/h (68 mph), okuyenza ibe isilwane esizingelayo esesabekayo olwandle.
Ama-Sailfish aziwa ngokunwebeka kwawo okufana ne-dorsal fin, awasebenzisayo ukuze azinzise futhi athole isivinini. Umzimba wayo mude futhi uhlelekile, uklanyelwe ngokukhethekile ukunqamula emanzini ngokumelana okuncane. Zidla izinhlobonhlobo zezinhlanzi ezincane kanye ne-squid, ezizingela ngejubane namandla azo.
I-Sailfish isebenzisa ijubane layo elimangalisayo ukwenza amaphaphu asheshayo futhi ibambe inyamazane yayo. Okuthile okuthakazelisayo ngabo ukuthi bangakwazi ukulungisa i-metabolism yabo ukuze benze ukuqhuma okufushane kwejubane elikhulu ngaphandle kokukhathala ngokushesha.
Izinambuzane Ezisheshayo: I-Rocket Flying Dragonfly
Ijubane elimangalisayo lezinambuzane akufanele lithathwe kancane. I dragon-fly (umndeni i-Libellulidae) iyinambuzane endizayo esheshayo, efinyelela isivinini esingafika ku-56 km/h (35 mph). Ngesinambuzane ngobukhulu baso, lokhu kuhlaba umxhwele ngokwedlulele.
Ojekamanzi banemizimba emide, elula namaphiko amancanyana, anamandla abenza bakwazi ukuhamba ngokunemba okukhulu. Zivame ukubonakala eduze namanzi, lapho zizingela ezinye izinambuzane lapho zindiza, zisebenzisa isivinini kanye nekhono lazo ukuze zibambe inyamazane yazo.
Kuyathakazelisa ukubuka ojekamanzi abasebenzisa amehlo abo akhethekile ukuze babone futhi bajahe inyamazane yabo. Bangakwazi ukulungisa ukundiza kwabo ngokushesha futhi benze amajika abukhali, okubenza babe abazingeli abaphumelelayo naphezu kobukhulu babo obuncane.
I-Tiger Aster Yasolwandle: Inkanyezi Yasolwandle
Nakuba kungaziwa kangako, i- i-sea tiger aster (I-Astroscopus y-graecum) ingenye i-speedster ethakazelisayo embusweni wezilwane. Le nhlanzi ingakwazi ukuziqhubela ngesivinini esingafika ku-70 km/h (43 mph) emanzini isebenzisa ukufinyela kwemisipha okusheshayo, okunamandla.
I-sea tiger aster isebenzisa ikhono layo lokuqamekela inyamazane yayo olwandle. Inemisipha ekhethekile kanye nesakhiwo somzimba esivumela ukuqhuma okusheshayo kokunyakaza ukuze kubambe inyamazane engalindelekile.
Lezi zilwane azisheshi nje kuphela, kodwa futhi zinezitho zikagesi ezingakwazi ukuzisebenzisa ukuze zibambe inyamazane yazo. Lokhu kubanika inzuzo ephindwe kabili esenzweni sokuzingela.
Ilukuluku nokuqhathanisa phakathi kwezilwane ezisheshayo
Kuyathakazelisa ukuqhathanisa izilwane ezisheshayo ezivela emibusweni ehlukene nezindawo zokuhlala. Nakuba i-peregrine falcon, i-sailfish, ne-cheetah inamasu ahlukene nokuzivumelanisa nesivinini, zonke zihlanganyela umsebenzi oyinhloko wokusebenzisa isivinini ukuze zizingele futhi ziphile.
Isibonelo, i I-peregrine falcon isebenzisa ukutshuza kwayo okumangalisayo ukuze ibambe izinyoni phakathi nendiza, kuyilapho ingulule Kuncike ekugijimeni kwakho ukuze uthwebule i-antelope kuma-savannah ase-Afrika. Ngakolunye uhlangothi, i- isfishfish isebenzisa ijubane layo ukushaja nokubamba izinhlanzi emanzini, kanye dragon-fly Izuza endleleni yayo esheshayo yokuzingela izinambuzane emoyeni.
Ukuziphendukela kwemvelo kubangele ukuhlukahluka okumangalisayo kokuzivumelanisa nezimo kanye nezindlela zejubane ezinhlobonhlobo zezilwane. Ngayinye iwubufakazi bobuhlakani nokwehlukahlukana kwempilo eMhlabeni.
Ngamafuphi, izwe lezilwane ligcwele izibonelo ezithakazelisayo zejubane nokushesha. Kusukela ekwehleni okudumazayo kwe-peregrine falcon kuya ekuqhumeni kwengulule emhlabeni, ngamunye walaba bagijimi usibonisa indlela imvelo ethuthuke ngayo izindlela eziyingqayizivele zokusebenzisa isivinini ukuze sisinde.